We hebben het weer gevierd: het Paasfeest. In etalages lachten de paashazen ons weer met hun grote tanden tegemoet. Wat mij betreft staat die paashaas symbool voor de toenemende oppervlakkigheid van onze westerse cultuur. Zo’n paashaas vertegenwoordigt namelijk geen enkele boodschap. Het symboliseert een feest zonder betekenis. Je hoeft namelijk nergens in te geloven, je hoeft met Pasen in feite niets te vieren.
Oorspronkelijk is Pasen echter een Joods feest. Ieder jaar weer vieren de Joden de bevrijding uit de slavernij uit Egypte. Ooit heeft Jakob zich met zijn grote gezin in Egypte gevestigd en jaren later mocht onder leiding van Mozes de bevrijding van het verdrukte volk plaatsvinden.

​Die uittocht van Jakobs nakomelingen is in feite de geboorte van het volk Israël.
Het is precies tijdens zo’n jaarlijkse Paasmaaltijd dat dit feest een extra dimensie kreeg. Jezus hield de maaltijd met zijn twaalf vrienden en de dag erna, op vrijdag, stierf Hij aan het kruis. De zondag na zijn sterfdag verscheen diezelfde Jezus echter weer in levende lijve aan zijn vrienden.
De moderne mens kan hier natuurlijk niets mee. De wetenschap vertelt toch dat dit niet kan? Velen hebben het Paasverhaal afgedaan als bijgeloof van simpele zielen uit vroeger tijden. Moderne theologen hebben de opstanding van z’n letterlijke betekenis ontdaan. Het is niet meer dan een figuurlijk spreken: het onderwijs van Jezus moet ook na zijn dood verder blijven leven. De apostelen hebben er als het ware een verhaal omheen verzonnen.
Maar wie gelooft dat Jezus’ opstanding niet meer is dan een verzonnen verhaal blijft nog wel met enkele serieuze vragen zitten: waar is Jezus’ lichaam gebleven? Het moet voor de tegenstanders van Jezus toch een koud kunstje geweest zijn om met het lichaam op de proppen te komen en daarmee het christendom te ontmaskeren als een sprookje.
En mochten de discipelen het voor elkaar gekregen hebben om het lichaam van Jezus uit het zwaarbewaakte graf weg te nemen, dan is het nog altijd niet te verklaren dat diezelfde discipelen bereid waren hun leven te geven voor hun zelf verzonnen Boodschap dat Jezus leeft.
De vraag is of het opstandingsverhaal letterlijk op te vatten is of niet. Tegenstanders vertellen ons graag hoe naïef het is om te geloven dat God zijn eigen natuurwetten zal overtreden. Natuurlijk beseffen gelovigen goed dat zoiets ook niet bepaald alledaags is. Zij realiseren zich heus wel dat de opstanding in strijd is met de natuurwetten. Dat was voor Jezus’ vrienden niet anders, trouwens. Ook zij geloofden hun ogen niet toen de gekruisigde weer als levende onder hen verscheen.
De echte paasboodschap is: het onmogelijke is niet onmogelijk. De dood is niet het einde. Er is véél meer dan we met onze ogen zien. Geloven in een leven na de dood geeft perspectief voor de toekomst en het geeft ons leven hier in het ondermaanse veel meer zin en betekenis: de kleine dingen die we hier doen krijgen eeuwigheidswaarde. Het is het beste medicijn tegen zinloosheid en nihilisme, dat als een donkere wolk boven ons bestaan hangt.
De betekenis van Pasen is nog véél rijker en dieper dan ik hier in een korte column kan weergegeven worden. Het heeft inderdaad alles te maken met geloof in het feit dat God de natuurwetten doorbreekt. “Ja maar”, zul je misschien zeggen, “kan dat wel?”
Ik zou zeggen: “dat hangt er maar net van af hoe groot je God is!”

Als voorganger heb ik het voorrecht om de (117!) tachtigplussers in de gemeente te bezoeken rondom hun verjaardag. Regelmatig gebeurt het dat een zuster of broeder, als je belt voor een afspraak, vertelt dat zij of hij zich gewoon niet kan voorstellen al zo oud te zijn. Waar blijft de tijd. Je kunt je de gebeurtenissen van vroeger nog herinneren als de dag van gisteren.
Over het algemeen kan ik de bezoekjes aan onze ouderen zeer waarderen. De meesten van hen hebben bij het ouder worden leren relativeren. De scherpe kantjes gaan er wat af en wat echt belangrijk is blijft over. Zeg maar het Mozes-principe. Mozes was als jonge man een driftkop en sloeg een Egyptenaar dood, maar aan het eind van zijn leven werd hij de zachtmoedigste van alle mensen genoemd (Num.12:3).
Nu merk ik tijdens de gesprekken steeds vaker dat de tijd waarin wij leven voor ouderen niet bepaald gemakkelijk is. Ik hoor bijvoorbeeld dat de dienst digitaal meebeleven lang niet altijd zonder slag of stoot gaat. De apparatuur doet niet altijd precies wat je wilt en hoopt.
Ook mijn onlangs overleden schoonvader (98) kon vertwijfeld zeggen dat deze wereld zijn wereld niet meer is. Hij kon zich bijvoorbeeld opwinden over het feit dat er geen juffrouw meer zat achter het loket van de bank. Nu moest hij zelf zijn eigen geld uit de muur gaan trekken en zo’n automaat is eng en maakt onzeker. Deze ervaring is gemakkelijk aan te vullen met verhalen van anderen als het gaat om het gebruik van tablets, mobiele telefoons en laptops.
Nu verbeeld ik me dat ik nog wel aardig kan meekomen in de digitale wereld. Maar steeds vaker merk ik ook dat ik geen twintig meer ben. Bij de aanschaf van een nieuwe telefoon laat ik de plaatselijke verkoper alles van de oude naar de nieuwe telefoon overzetten en als daarna bij thuiskomst mijn ING app niet meer blijkt te werken raak ik lichtelijk in paniek en heb ik de hulp van zoonlief nodig die het probleem tot mijn frustratie binnen no time verhelpt.
Toen in onze VEG besloten werd om de dienstenroosters online te zetten in Dropbox zag ik de bui al hangen. En inderdaad, het ging bij iedereen vlekkeloos, behalve……. Inmiddels zijn we jaren verder en snap ik eindelijk ook hoe het werkt.
Toen ik afgelopen november mijn verjaardag mocht vieren kreeg ik van de kinderen een chromecast. Het is een apparaatje dat je aan je televisie kunt bevestigen, waarna je vanaf je telefoon rechtstreeks filmpjes of muziek op je tv kunt afspelen. Heel makkelijk allemaal. Door mijn schatten van kinderen werd me verzekerd dat het installeren van het apparaat een fluitje van een cent is. Niet dus! Ik kreeg het met geen mogelijkheid aan de praat. Hoe frustrerend dat je schoonzoon dan maar enkele minuutjes nodig blijkt te hebben en het ding draait als een tierelier. Op zulke momenten realiseer ik me ook dat het bijsloffen van de ontwikkelingen steeds minder makkelijk gaat.
Onlangs kwam ik pijnlijk tot de ontdekking dat dit niet alleen voor de digitale wereld geldt. Tot mijn schrik kwam aan het licht dat er een verschil bestaat tussen wat ik fysiek denk te kunnen en wat ik werkelijk kan. Wij hebben nog wel eens de gewoonte om met onze kleinkinderen tijdens een logeerpartij te gaan zwemmen. In eerste instantie maakte ik als opa nog wel een beetje indruk door van de duikplank te duiken, maar toen één van de kleindochters vroeg of ik ook onder water kon koppeltje duikelen, ontdekte ik, toen ik duizelig en met twee dichte oren boven water kwam, dat deze kunsten voor mijn generatie niet langer verantwoord zijn. Kortom ook toen besefte ik het…..ik word ouder.
Tot nu toe heb ik het idee dat ik in m’n werk alles nog aardig kan bijbenen. Behalve hier en daar wat slordige vergeetachtigheden dan, maar dat heeft meer met karakter dan met ouderdom te maken naar mijn bescheiden mening.
Ik ga er vanuit dat straks in november de meeste mensen zullen zeggen: “tjonge, je zou het helemaal niet zeggen dat hij al zo oud is!” En als jullie een andere mening zijn toegedaan, dan hoop ik dat jullie aardig genoeg zijn om me toch in die waan te laten.

Wie de laatste tijd het nieuws een beetje volgt zal opgemerkt hebben dat er een ouderwets woord van stal is gehaald en vervolgens is dat woord een nieuw jasje aangedaan. Ik heb het over het woord schaamte. Wie nog gewend is aan de taal van de Bijbelvertaling van NBG 1951 herinnert zich misschien de woorden uit Leviticus 18 waar gesproken wordt over het ontbloten van iemands schaamte. Inmiddels vinden vrijgevochten westerlingen dat we het over die schaamte al lang niet meer hoeven te hebben. Wie wel eens het strand bezoekt ontdekt al snel dat we met z’n allen die schaamte al mijlen voorbij zijn.
Het had niet veel gescheeld of het woord ‘schaamte’ zou gewoon uit de Nederlandse woordenboeken verwijderd kunnen worden. Maar daar kwam verandering in toen enkele jaren geleden in Zweden het woord flygskam – vliegschaamte - geïntroduceerd werd. De zweden zijn zich ervan bewust geworden dat vliegen slecht is voor het milieu. Wie voor het minste of geringste in het vliegtuig stapt moet zich tegenwoordig schamen. Tja, en toen ging het snel met de schaamte. Behalve vliegschaamte kennen we nu ook vleesschaamte. Sommigen menen dat wie vandaag nog vlees eet zich moet schamen. En er bestaat ook airco-schaamte. Wie geregeld de airconditioning gebruikt om de hitte buiten de deur te houden moet zich schamen. Ik las zelfs ergens over meer-dan-twee-kinderen-schaamte. Ik heb inmiddels begrepen dat het bijna een criminele daad is geweest dat wij vier kinderen op de wereld hebben durven zetten. Ook schijnt er een woord sierbloemschaamte te bestaan. Het produceren van sierbloemen schijnt het milieu ook schade toe te brengen. Nu ben ik niet het type echtgenoot dat vaak een bloemetje meeneemt en gelukkig is Marja niet het type echtgenote dat dit van mij verwacht. Dus voor wat de bloemen betreft hoef ik me niet echt te schamen.
En nu, terwijl ik deze column schrijf, heb ik al meerdere artikelen en interviews gelezen over voetbalschaamte. Jullie begrijpen dat dit bij mij een trap tegen het zere been is. Ik houd van voetbal, dat is geen geheim. Voetbal is misschien voor mij wel de belangrijkste bijzaak. Maar moet ik nu ook met de gordijnen dicht de wedstrijden van het Nederlandse elftal gaan volgen? Ja natuurlijk, ik vind het ook verschrikkelijk dat er in Qatar mensen onder de meest verschrikkelijke omstandigheden hun werk hebben moeten doen en velen daarbij het leven lieten. Slavernij is het. Maar is het niet al te makkelijk gezegd dat we daarom maar niet moeten kijken? Want stel dat deze WK in Nederland gehouden was. Naar alle waarschijnlijkheid had er dan niemand over voetbalschaamte gesproken. Maar reken er op dat er dan, om het een beetje feestelijk te laten zijn voor al die voetbalsupporters, honderden prostituees naar ons land overgebracht zouden worden. En zouden we het dan ook nalaten om naar de wedstrijden te kijken omdat deze arme vrouwen gedwongen worden zich schaamteloos te laten begluren? Dat zou toch ook slavernij zijn? Is het dan wel eerlijk om deze keer de voetbalkijkers wel een gevoel van schaamte aan te praten en in dat andere geval niet? Een gulle gift aan het Scharlaken Koord zou meer bijdragen aan het tegengaan van deze vorm van slavernij dan een weigering om naar voetbalwedstrijden te kijken.
Ik zit een beetje na te denken hoe ik dit verhaaltje moet beëindigen. Hoe ga ik om met al die schaamte? Ik heb me in ieder geval, met de kennis die ik nu heb, wel voorgenomen te consuminderen. Want mijn welvaart betekent simpelweg dat iemand aan de andere kant van de wereld het minder breed heeft.
Ik zal om te beginnen wat minder gebruik gaan maken van het vliegtuig. Niet ieder jaar een vliegvakantie, maar nooit meer een vliegvakantie kan ik niet beloven.
De airco in mijn werkkamer gebruik ik tegenwoordig ook als verwarming, omdat ik ook geen sponsor van meneer Poetin wil zijn. Maar ’s zomers zal ik hem alleen bij extreme warmte aanzetten.
Schaamte…..ik merk bij mezelf een bepaalde allergie als iemand mij een schaamte wil aanpraten. Ieder is voor z’n eigen geweten verantwoordelijk. Maar kwaad kan het zeker niet om eens over schaamte na te denken. Hoe kunnen we een goede rentmeester zijn over Gods mooie schepping en tegelijkertijd, hoe voorkomen we dat we elkaar de maat gaan nemen en elkaars schaamte als een soort meetlat gaan gebruiken om te bepalen of iemand wel of niet door de beugel kan. Want als we dat gaan doen moeten we ons echt de ogen uit ons hoofd schamen. 

Het gebeurde maar zo in eens, tijdens een korte wandeling in m’n middagpauze. Ik loop dan meestal samen met Kobus, onze immer vrolijke viervoeter, een eindje langs wat vroeger een spoorlijn was en nu een fietspad is. Als je vaak op hetzelfde moment op dezelfde plaats loopt, passeren ook regelmatig dezelfde fietsers. Zo ook deze keer. Zoals het plattelanders betaamt heb ik de gewoonte om iedere fietser te groet’n (zo zeg je dat bij ons).  Op de Veluwe kun je volstaan met iets als ‘heui’ of ‘mogguh’. Meer hoeft niet. Voor ‘moi’ moet je in Drenthe zijn. Daarmee zou je uit de toon vallen in ons Padd’ndorp. Maar omdat ik ook nog eens een christelijke plattelander ben, wordt ik extra gestimuleerd om mijn vriendelijkheid bij alle mensen bekend te laten zijn (Filipp. 4:5). Nog een extra reden om te blijven groeten dus. Na mijn gebruikelijke ‘heui’ stopt een fietser ineens. Hij stapt af. Een nieuwe situatie. Hij wil graag Kobus even aaien. En onze Kobus geniet van aandacht, dus dat komt helemaal goed. Een gesprekje volgt. “Mooi beest, een Golden Retriever toch?” Na mijn bevestigende antwoord vertelt de fietser waar hij woont. “Daar en daar, weet je waar dat is?” Ik weet het. Hij vertelt er zelf bij wat ik ondertussen al wel begrepen heb. Het is een woonvorm voor mensen met een licht verstandelijke beperking. Ook vertelt de fietser dat hij uit zijn werk komt, maar omdat ik regelmatig rond het middaguur langs het fietspad struin vermoedt hij dat ik al wel met pensioen zal zijn. Ik vergeef hem zijn verkeerde inschatting. Vermoedelijk word ik nooit zo oud als ik er uit zie. Toen ik vertelde dat ik nog dagelijks als veurganger aan de bak mag lichtten zijn ogen op. “O, dus dan ben je gelovig? Ik geloof ook in Jezus. Ik ben Zijn erfgenaam. Dat betekent dat alles wat van Hem is ook voor mij is. Ik hoor bij die-en-die kerk. Maar ik luister ook wel eens op internet naar diensten. Sta jij daar ook op?”
Ik vertelt hem dat ik een eigen website heb boordevol preekfilmpjes. Z’n nieuwsgierigheid is gewekt. Hij zal er naar gaan zoeken. En weg was hij weer.
Kobus en ik maakten ons rondje af. Kobus zoals altijd vrolijk kwispelend. Hij heeft weer een extra aai over z’n kop gehad. En ik in gedachten. Hoe kan het dat deze jongen zo vrijuit spreekt over zijn geloof terwijl voor veel mensen hun geloof het best-bewaarde geheim is, waar je niet mee te koop loopt? Natuurlijk kun je zijn vrijmoedigheid gooien op zijn verstandelijke beperking, maar dat is me te makkelijk. Dan zou je als niet-verstandelijk-beperkte gewoon je mond kunnen blijven houden en jezelf tevreden stellen met een lamp onder de korenmaat (Matt.5:15). Dankzij de ontmoeting met deze fietser ben ik er weer extra bij bepaald. Ik geloof ook in Jezus. Ik ben Zijn erfgenaam. En dat mag iedereen weten.
Bedankt, eenzame fietser, ik weet je naam niet eens. Maar voor mij ben jij een held.
 

​Zoals velen van jullie waarschijnlijk weten is mijn geliefde echtgenote werkzaam bij een van de grootste hulpverleningsorganisatie van het land: Het Leger des Heils. Marja houdt zich bezig met recruitment. Dat is een moeilijk woord voor het werven en selecteren van personeel. En dat is tegenwoordig geen gemakkelijke job. Want er is een ernstig tekort aan gekwalificeerd personeel. Bekwame mensen vinden voor de vele vacatures is geen makkelijke opdracht.
En dat geldt echt niet alleen voor de hulpverlening. Ook in het onderwijs en in de zorg loopt het met de personele bezetting uit de klauwen en onderweg zien we overal in het land auto’s langs
​’s Heren wegen rijden met borden voor de achterruit waarop met grote letters ‘collega’s gezocht’ staat.
Behalve dat het tekort aan personeel in de maatschappij steeds vaker tot problemen leidt zien we ook dat het voor vrijwilligersorganisaties steeds ingewikkelder wordt om de zaak draaiende te houden. Sportclubs kampen met een tekort aan bestuursleden, verzorgingshuizen hebben een schrijnend tekort aan koffieschenkers en rolstoelwandelaars en helaas zijn deze tendensen ook in de kerken voelbaar.
Nu ben ik me bewust dat er in onze maatschappij best veel van mensen gevraagd wordt. Om je gezin draaiende te kunnen houden is het nodig dat beide ouders fulltime of parttime werken. Kinderen worden voor werktijd naar een oppas gebracht en na werktijd weer opgehaald. Het is begrijpelijk dat je, als het spul na een chaotische maaltijd eindelijk onder de wol ligt, behoefte hebt om met de voeten op tafel uit te blazen om bij te komen van de drukte van de afgelopen dag.
Wie dan naast z’n drukke baan en gezinsleven ook nog z’n geloofsleven op peil probeert te houden doet dat door zich op zondagmorgen te laten voeden met een vermakelijke kerkdienst. Onbewust kan de samenkomst als een soort theatervoorstelling opgevat worden. Wie naar het theater gaat betaalt z’n kaartje en laat zich vermaken door de mensen op het podium. Wie naar de kerk gaat draagt bij in de collecte of in de vrijwillige bijdrage en laat zich ook vermaken door de muzikanten en de voorganger op de kansel. Wat daarbij uit het oog verloren wordt is dat je in de kerk geen toeschouwer hoort te zijn, maar deelnemer. Een kerk kan alleen maar functioneren omdat er vrijwilligers zijn die zich inzetten. In de meeste kerken is alleen de predikheer of dame een betaalde kracht. Alle andere taken worden door vrijwilligers gedaan. Dat geldt voor koffieschenkers, schoonmakers, muzikanten, tuinmannen, beeld- en geluidsmensen, ouderenbezoekers, jeugdleiders, ouderlingen, diakenen, enzovoort, enzovoort.
Nu hoorde ik laatst van een sportclub dat iedereen die wil sporten bij de club ook verplicht is gesteld om met een zekere regelmaat kantinediensten of schoonmaakdiensten te draaien.
Zover zullen we in de kerk vast niet gaan. Maar ik hoop wel dat onze kerkbezoekers gaan beseffen dat ze alleen iedere zondag de dienst kunnen meemaken in een schoon kerkgebouw, op een schone stoel, de liederen kunnen meezingen via een keurig verzorgde beamerpresentatie, onder begeleiding van goed voorbereide muzikanten, omdat er vrijwilligers zijn. Vrijwilligers die dit week in week uit mogelijk maken. Daarom mogen we best heel veel waardering hebben voor de mensen die zich zo geweldig inzetten.
Het is inmiddels bijna tweeduizend jaar geleden dat de Heer van de kerk verzuchtte dat er een grote oogst is, maar weinig arbeiders (Matt.9:37).
Ik zie er naar uit dat ook in onze VEG Oldebroek steeds meer mensen zich bewust gaan worden, dat hun geloof en dat van hun kinderen alleen gevoed kan worden, omdat we met elkaar bereid zijn de schouders eronder te zetten. 

Op de Ledenvergadering van de VEG Oldebroek op 25 april 2022 heb ik onderstaand bericht voorgelezen.

Ik heb een broer die twee jaar ouder is dan ik. Hij kreeg samen met zijn vrouw, een paar jaar geleden inmiddels, van zijn werkgever een P.I.Z. cursus aangeboden. Voor alle duidelijkheid, P.I.Z. staat voor Pensioen In Zicht. Zijn werkgever realiseerde zich waarschijnlijk dat zo rond je 60e levensjaar voor velen een kantelpunt is, waarop je gaat nadenken over de afronding van je arbeidzame leven.
Ik was op dat moment 58 en het leek me allemaal een beetje overdreven.
Toch moet ik toegeven dat, toen ik zelf eenmaal de 60-jarige leeftijd bereikt had, het onderwerp pensioen in huize Hartkamp steeds vaker ter sprake kwam.
Ik ging nadenken over de vraag hoe ik mijn toekomst zag in de V.E.G. Oldebroek en ook of het me zou lukken om tot aan mijn 67e op dezelfde manier door te werken als ik nu doe. Want dat is mijn pensioengerechtigde leeftijd.
Mijn eerste idee was om in de weg van de geleidelijkheid het werk te gaan afbouwen. En natuurlijk moest dat financieel ook allemaal haalbaar zijn.
Ik had al eens in het Dagelijks Bestuur aangegeven dat ik rond m’n 63e wel een dagje minder zou willen werken en twee jaar later, als ik 65 wordt, nog een dagje minder. Toen ik over de praktische invulling daarvan met collega Kasper brainstormde ontdekte ik al snel dat dit behoorlijk ingewikkeld is. Welke taken ga je dan neerleggen? Het risico dat je hetzelfde werk in vier dagen gaat proberen te proppen is reëel. En de taken die blijven liggen zijn voor de gemeente lastig op te vullen, omdat iemand voor één dag in de week aannemen moeilijk realiseerbaar is.
Het verlies van onze zwager heeft Marja en mij er extra bij bepaald dat niet iedereen ongeschonden de pensioenleeftijd behaalt. Het leek ons goed om onze oorspronkelijke plannen bij te stellen. We kwamen tot de conclusie dat het verstandig is om een stip aan de horizon te zetten, waarop je gaat stoppen. Tot aan dat moment kun je dan gewoon fulltime doorwerken. Zodoende geef je ook aan de gemeente duidelijkheid en ook tijd.
Inmiddels hebben Marja en ik die stip gezet. We denken daarbij aan mijn 65e verjaardag. Dat is in november 2023. Over ruim anderhalf jaar dus zal er een einde gaan komen aan mijn dienstverband bij de V.E.G. Oldebroek (DV!). Dat wil niet zeggen dat ik stil ga zitten. Ongetwijfeld zal ik in allerlei kerken spreekbeurten blijven verzorgen, maar het dienstverband stopt.
Daarmee bieden we de gemeente de gelegenheid om na te denken over het ‘after-Peter tijdperk’. Er is dan tijd genoeg om een profiel op te stellen en op zoek te gaan naar een vervanger.
Voor alle duidelijkheid, het is niet zo, dat jullie VEG-ers vanaf november 2023 van ons af zullen zijn. Want het is het voornemen van Marja en mij om ook na die datum lid te blijven van de VEG Oldebroek. We voelen ons hier thuis. Maar er zal niet langer sprake meer zijn van een dienstverband, maar met elkaar verbonden blijven, dat willen we graag, ook na november 2023. 

Zoals de lezers ongetwijfeld gemerkt hebben, gebruik ik de rubriek Hartig en Gekruid meestal om op een luchtige manier aan te sluiten bij wat in de samenleving, in de kerkelijke gemeente of in mijn eigen kleine leventje gebeurt met hier en daar een brug naar de Bijbelse boodschap.
Terugkijkend zie ik, en hoe kan het ook anders, dat er heel wat ‘hartige’ stukjes – de gekruide stukjes zijn immers van collega Kruithof – over de coronapandemie en de invloed daarvan op de samenleving, de kerk of mijn eigen humeur zijn gegaan.
Toen er enkele weken geleden eindelijk versoepelingen werden ingevoerd, had ik me voorgenomen om dit onderwerp vanaf nu te laten rusten. In de maatschappij spelen immers ook nog andere dingen. Er kwamen bijvoorbeeld schandalige berichten naar boven over BN-ers die ongewenst gedrag vertoonden. Voor mij gaf dat aanleiding om een nieuw ‘hartig’ stukje te schrijven met de titel ‘Handen thuis’. Ik heb de betreffende column ook geplaatst op mijn eigen website (www.peterhartkamp.nl) en op mijn Openhartig FB pagina
(www.facebook.com/voorganger), niet wetend dat het wereldnieuws niet lang daarna over nog veel grotere, belangrijkere dingen zou gaan, nl. de aanval van Rusland op Oekraïne. Niet langer zijn Jeroen, Marco, Ali of Mark gespreksonderwerp van de dag, maar gaat de aandacht uit naar Vladimir en Volodymyr.
Op het moment van schrijven is er nog geen enkel zicht op hoe deze oorlog zich zal ontwikkelen. Er klinkt spierballentaal uit het Kremlin die weer beantwoord wordt door een bombastisch weerwoord uit Europa of Amerika. Inmiddels zijn er al veel (burger)doden gevallen en is er een vluchtelingenstroom op gang gekomen. De Oekraïners zijn opvallend moedig en strijdlustig en geenszins van plan om zich in de armen te laten sluiten door hun zogenaamde Russische bevrijders.   
Midden in deze onrust hebben we als Vrije Evangelische Gemeente Oldebroek weer onze jaarlijkse Maranatha Conferentie gehouden, waarmee we de verwachting van de wederkomst van onze Heer proberen levend te houden. En dat perspectief mag houvast geven in een onrustige tijd. We hoeven niet in paniek te raken in een wereld die steeds meer uit balans raakt. Want onze verwachting is niet van de gaande en komende politici of wereldleiders en ook niet van de elkaar tegensprekende economen, milieudeskundigen of virologen. Onze verwachting is van de Bruidegom! De verheerlijkte Heer die nu aan de rechterhand van de Vader is. Een positie die Hij verworven heeft dankzij het volbrachte werk op Golgotha (waar we op Goede Vrijdag weer bij mogen stilstaan) en het verbreken van de banden van de dood op de Paasmorgen.
Want hoe je het ook wendt of keert, eens zal op die grote morgen (JdH 199) zelfs Vladimir in deze Bruidegom zijn meerdere moeten erkennen.  

Nederland is in rep en roer. Bij het geliefde TV programma The Voice of Holland heeft zich seksueel grensoverschrijdend gedrag afgespeeld door zangcoaches en een bandleider. Er lijkt opeens een beerput open te gaan. Op sociale media rollen ondertussen de meningen over elkaar heen. Er klinken oproepen aan mannen om hun handen thuis te houden, oproepen aan vrouwen om zich zedig te kleden, oproepen aan vaders om hun dochters te beschermen, en terecht ook oproepen aan vaders om hun zonen op te voeden.
Nu is het vrij makkelijk om vanaf m’n luie stoel kritiek te hebben op de wereld van showbizz en popmuziek, maar dat is naïef. Ik herinner me dat in mijn jonge jaren, toen ik m’n dienstplicht vervulde, de grappen over de LUVA’s (Luchtmacht Vrouwen Afdeling) absoluut niet door de beugel konden. Knap dat de dames zich staande wisten te houden in deze soms vulgaire mannenwereld. Later, toen ik op een kantoor van een net bedrijf werkte, werden dubbelzinnige opmerkingen als de normaalste zaak van de wereld beschouwd en hadden mannelijke collega’s vaak geen begrip voor de grenzen van de intieme cirkels van de dames.    
Ook vanuit de wereld van de sport klinken regelmatig geluiden over sportcoaches die zich misdragen. En het is nog niet zo heel lang geleden dat er ook in de RK kerk het een na het andere schandaal aan het licht kwam en de eerlijkheid gebied te melden dat er ook meerdere evangelische voorgangers door de mand zijn gevallen.
Hoe dan ook, de verontwaardiging is groot. En terecht.
Maar tegelijkertijd voelt het altijd wat dubbel. In onze samenleving wordt het namelijk als moraliserend gezien als je stelt dat overspel verkeerd is. Dat mag niet meer gezegd. Er is zelfs een website die op de bushokjes reclame maakt voor het aangaan van een second love, een tweede liefje, naast je eigen partner. Die reclame krijgen onze kinderen te zien en de aangeprezen website kan zonder moeite bezocht worden. TV programma’s als Temptation Island, waarbij een aantal stelletjes gaan ontdekken of hun eigen partner de ware is of dat de geliefde toch moet worden ingeruild voor een ander, leveren plat vermaak. Nog niet zo lang geleden toonde het programma Adam zoekt Eva nauwelijks iets verhullende beelden van mannen die een vrouw zoeken waarbij de lichamelijke aantrekkelijkheid prioriteit schijnt te moeten hebben. Regelmatig krijg je al vroeg in de avond een vooraankondiging te zien, terwijl je kinderen, onschuldig nog, met een bakje chips op zaterdagavond voor de buis zitten. Blijkbaar leven we in een samenleving waar dit als normaal wordt gezien. Enerzijds noemen we ons geëmancipeerd, maar zolang de vrouw nog regelmatig als lustobject wordt neergezet is de emancipatie naar mijn idee ver te zoeken. En deze samenleving vormen we samen met elkaar.
Wat mij betreft mag er inderdaad een appèl uitgaan naar ouders om hun kinderen voor te leven hoe je omgaat met de lichamelijke grenzen van de ander. Vaders, laat aan je zonen zien dat hun moeder echt de enige liefde is in je leven en ga respectvol om met andere vrouwen in wat je doet en zegt. Jouw goede voorbeeld doet goed volgen. Moeders, laat aan je dochters zien dat er best wat te verbergen mag blijven en dat het veel mooier is om wat over te houden voor de enige ware Jakob. Laat organisaties zorgen dat er toezicht en openheid is. Wat kerken betreft pleit ik altijd voor een meervoudig leiderschap, zodat solistische zogenaamde gezalfde leiders niet de kans krijgen misbruik te maken van hun macht. Want daar gaat het in alle gevallen om. Macht. Het aankomend zangtalent is afhankelijk van de coach, de jonge sporter is afhankelijk van de trainer, het hulpzoekende gemeentelid is afhankelijk van de voorganger.
Ondertussen hebben de slachtoffers een trauma opgelopen en zitten de daders bij de brokstukken van hun huwelijk en gezinsleven neer, hebben soms hun baan verloren en hebben hoe dan ook hun goede reputatie te grabbel gegooid. Ook in de Bijbel wordt al gewaarschuwd voor de valkuil van overspel en machtsmisbruik. We zien er de ernstige gevolgen van als koning David zijn getrouwde buurvrouw begluurt en haar tussen zijn lakens dwingt. Blijkbaar is dit kwaad van alle tijden. Duizenden jaren geleden realiseerde Job zich al dat een misstap op seksueel vlak enorme gevolgen kon hebben. Hij geeft ons een wijze les hoe we onszelf kunnen beschermen en ontsporing kunnen voorkomen. Het zou mooi zijn als iedere man zijn voorbeeld zou opvolgen:
​
Ik had een overeenkomst gesloten met mijn ogen dat zij niet met lustgevoel naar vrouwen zouden kijken (Job. 31:1HB).

Eindelijk, ze zijn weer voorbij, de donkere dagen aan het eind van het jaar. Na 21 december gaan de dagen weer langer worden. We zien het licht langzaamaan doorbreken. Hoewel de geboorte van het Kerstkind vast en zeker op een andere datum heeft plaatsgevonden is het wel mooi om juist in deze donkere dagen Zijn geboorte te vieren. Hij staat symbool voor het Licht dat in een donkere wereld komt. En waar licht komt, moet het duister wijken. Licht is sterker dan duisternis.
En nu zijn we het nieuwe jaar op een bescheiden manier ingegaan. Minder vuurwerk, minder rellen, minder visite en zelfs helemaal geen bezoekers in de kerk.
Maar, zo wordt ons na iedere persconferentie weer toegezegd, er komt een keer licht aan het eind van de tunnel.
Nu weet ik niet hoe jullie het rijden door een tunnel ervaren. Ik vind het altijd wel een beetje benauwend. Het besef dat je kilometers lang onder een berg of onder water door rijdt zonder dat je eruit kunt. Het idee dat je auto het begeeft midden in de tunnel, zonder echte uitwijkmogelijkheid, lijkt me een angstige gedachte. Het licht aan het eind van de tunnel geeft dan altijd weer opluchting.
Gelukkig is Nederland een redelijk plat land en zijn er dus ook weinig tunnels. Eén van de langste tunnels die ons land rijk is, is de Westerschelde-tunnel die Zuid Beverland met Zeeuws Vlaanderen verbindt. Omdat Marja en ik de vrije dagen tussen Kerst en Nieuwjaar in Zeeuws Vlaanderen hebben doorgebracht ontkwamen we er niet aan om zowel op de heen als de terugweg door deze toltunnel van ruim zes kilometer te rijden. Toen we na een paar ontspannen dagen weer huiswaarts keerden kregen we, op het moment dat we dachten dat we de tunnel eindelijk definitief achter ons konden laten, een telefoontje van de verhuurder van ons vakantieverblijf dat we niet alle bagage hadden meegenomen. Wiens schuld het is dat de bewuste tas niet in de auto is terecht gekomen is niet voor publicatie (In huize Hartkamp is één van de echtelieden zeer punctueel en nauwgezet, dus het zal die ander wel zijn 😊).
Er zat niets anders op om terug te gaan, nog eens heen en terug door die vervelende tunnel. Nog eens betalen, nog eens drie kwartier heen en terug naar ons huisje. Een kwestie van volhouden, doorzetten en geen discussie hoe dit nu had kunnen gebeuren. Gedane zaken nemen nu eenmaal geen keer. Zo gezegd, zo gedaan, anderhalve uur later reden we voor de laatste keer de tunnel door. Eindelijk brak het licht definitief door en konden we de tunnel achter ons laten.
Aan deze tunnelervaring moest ik even denken, nu we iedere keer met tegenvallers te maken hebben. De coronacrisis is ook zo’n tunnelervaring. Je verlangt naar het licht aan het eind van de tunnel, maar het lijkt dat er iedere keer weer een andere reden is, om opnieuw de tunnel in te gaan. Een nieuwe variant, of het niet goed naleven van de maatregelen door een groep onvoorzichtige medelanders. Ach, en ook dan geldt dat discussies over de schuld weinig helpen. We zullen er doorheen moeten met z’n allen. Dat vraagt geduld en doorzettingsvermogen. En het vraagt bovendien bereidheid om de noodzakelijke tocht door die tunnel voor anderen zo plezierig mogelijk te maken. Vervelend genoeg, maar laten we ons blijven realiseren dat aan het eind van de tunnel het altijd weer licht wordt. Er komt echt een eind aan alle ongemakken van de coronacrisis. Wat zou het geweldig zijn dat we dat in het jaar 2022 mogen meemaken en het licht mag doorbreken. Ik verlang ernaar. Ik gun het jullie en ik gun het mezelf. En wat ik je ook van harte gun is dat als jouw leven om wat voor reden dan ook een donkere tunnel is geworden, je mag ervaren dat het Ware Licht zal doorbreken in je hart.



 
 

Het zal jullie niet verbazen dat ik, net als de meeste veurgangers, in mijn werkkamer een lijvige boekenkast heb staan. Dat kan ook bijna niet anders. Een timmerman heeft een goedgevulde gereedschapskist nodig om zijn werk goed te kunnen verrichten, een veurganger kan niet zonder een goedgevulde boekenkast. Voor een preek over een willekeurig Bijbelboek heb je toch minstens twee of drie commentaren nodig om op terug te kunnen grijpen.
Nu heb ik de vreemde gewoonte om mijn boeken allemaal in de computer te zetten. Zo weet ik welke boeken ik in bezit heb, wie ze heeft geschreven en ook aan wie ik er eventueel één heb uitgeleend, zodat zoekgeraakte boeken later altijd nog te traceren zijn. Dus mocht je een boek van mij geleend en nog niet terug gebracht hebben: ik heb je in het vizier 😊.
Inmiddels is het aantal boeken opgelopen tot ruim 1500 exemplaren, maar een klein onderzoekje liet zien, dat maar liefst 49 van deze boeken afkomstig zijn van Willem Ouweneel, een veelzijdige bioloog, filosoof en theoloog. Ouweneel heeft inmiddels ruim 150 boeken geschreven en het schijnt dat zelfs de uitgever zijn schrijftempo niet meer kan bijhouden. Er liggen alweer nieuwe schrijfsels van hem op de plank die op uitgave wachten.
Twee boekjes van Ouweneel die ik in bezit heb gaan over de hete hangijzers waarover bij tijd en wijle in de christelijke wereld stevig gediscussieerd wordt. Beide boeken behandelen vijf brandende onderwerpen waarover christenen verdeeld zijn.  Het ene heet ‘Vijf olifanten in een porseleinkast’, de andere ‘Vijf nijlpaarden in een kippenhok’. Onderwerpen als met hoeveel water en op welk moment de doop mag worden toegepast, of scheppingsdagen echte dagen van vierentwintig uur zijn en of wat de bijbel over vrouwen zegt cultureel bepaald is of niet, worden met voors en tegens op evenwichtige wijze behandeld.
Nu weet ik niet of Ouweneel mijn columns leest. Ik vermoed van niet. Maar ik heb een suggestie voor hem. Schrijf nog even door. Er is ongetwijfeld nog ruimte voor een nieuw boek over de hangijzers van dit moment. Momenteel laaien er op het christelijke erf, net als in de rest van de samenleving trouwens, nieuwe discussies op over onderwerpen als de verborgen agenda achter de coronapandemie, de aanstaande christenvervolging met behulp van de QR code, vaccinatie een geschenk van God of een instrument van de duivel en het 2G beleid als vergelijking met de jaren dertig van de vorige eeuw .
Misschien kunnen we Ouweneel ook vast aan een titel voor z’n boekje helpen. Iets van ‘Vijf dolle schapen in de binnenkamer’.
Nu wil ik geenszins ontkennen dat we in roerige tijden leven. En dat de tijd waarin we leven van invloed is op ons humeur en ons welbevinden is ook buiten kijf. Toch hoop ik dat christenen zich zullen onderscheiden van de rest van de samenleving. In de eerste plaats door de manier waarop we over onze hete hangijzers praten. Paulus roept in een brief zijn lezers in Filippi op dat iedereen hen als vriendelijke mensen moet kennen (4:5). Dat lijkt me een nobel streven en het zal in ieder geval bijdragen aan een stukje rust en onderling respect in de (christelijke) samenleving.
In de tweede plaats lijkt het me goed om in de onrust van vandaag het oog te richten op onze Herder, die beloofd heeft dat zijn schapen in de donkere dalen niet hoeven te vrezen. Hij zal zorgen dat er na de donkere dalen weer grazige weiden komen. Het loopt Hem echt niet uit de hand. Als we dat echt geloven – en dat beweren we met z’n allen - is er voor de schapen geen enkele reden om zich het hoofd op hol te laten brengen.